Các phương pháp điều trị sẹo lồi

Sẹo lồi là sự tăng sinh collagen da lành tính thường là do sự đáp ứng quá thừa của mô với tổn thương da. Tuy nhiên, cũng gặp sẹo lồi tiên phát không có tiền sử chấn thương tại điểm đó. Sẹo lồi thường ngứa và hoặc đau, mặc dù lành tính, nhưng chúng xâm lấn vào vùng da kề cận bình thường về lâm sàng.

Trị sẹo lồi bằng ngoại khoa:

Trước khi cắt bỏ sẹo lồi, bác sĩ phải lưu ý đến những nguy cơ chính đi kèm với sự tái phát sẹo lồi:
1. Tiền sử gia đình về sẹo lồi (nhất là những người Mỹ gốc Phi);
2. Chỗ phẫu thuật bị nhiễm trùng;
3. Nơi phẫu thuật (nhất là giữa ngực và vai);
4. Loại chấn thương gây ra sẹo (bỏng do nhiệt hoặc hóa chất);
5. Căng da trong thời kỳ hậu phẫu .
6. Da sậm màu nhóm 4-6 theo phân loại Fizpatrick.

Ngoài ra, tỷ lệ tái phát cho thủ thuật cắt bỏ sẹo lồi đơn giản không kèm những biện pháp phụ trợ hậu phẫu dao động từ 50 – 80%.

Phẫu thuật thẩm mỹ:

Một trong những qui trình dễ nhất và thường được áp dụng nhất để khử bỏ sẹo lồi là cắt bỏ rồi tiêm IL corticosteroid. Trước khi cắt, gây tê chỗ cắt bằng hỗn hợp tỉ lệ 5:5 lidocain chứa 2% epinephrin và triamcinolon acetonid 40 mg/ml. Đối với những sẹo lồi có đáy nông (1 cm hay nhỏ hơn), người ta khuyến cáo cắt đơn giản rồi mài mòn đáy và khâu lại.. Đối với sẹo lồi có đáy rộng, cần phải ghép da ở chỗ cắt để khỏi bị căng da. Hầu hết những sẹo lồi đã cắt cần phải điều trị phụ trợ thêm như : corticosteroid tiêm trong vết thương, băng ép, thuốc silicone gel, kem imiquimod hoặc tiêm interferon. Vết khâu phải để yên trong 10-14 ngày vì hỗn hợp lidocaine/steroid để gây tê làm chậm lành vết thương.

Điều trị phức tạp hơn nhiều đối với những sẹo lồi ở dái tai không có cuống và những sẹo lồi có đáy rộng trên những phần khác của cơ thể. Trước hết phải tạo ra một vết cắt hình bán nguyệt hoặc giống cái lưỡi ở phần dẹp nhất và bằng phẳng nhất của sẹo, vết cắt đủ rộng để thấy đáy của sẹo. Vết cắt hình lưỡi này được khâu vào đáy bằng chỉ nylon cỡ 5 hoặc 6-0, và để yên trong 10 – 14 ngày để tránh vết thương nứt ra. Điểm hậu phẫu này được tiêm 10 – 40 mg/ml triamcinolon acetonid, bắt đầu một tuần sau khi cắt chỉ (tiêm sớm hơn, nhất là ở thời đểim cắt chỉ có thể làm nứt vết thương), và lập lại cứ mỗi 3 tuần x 4 lần để tránh seo loi tái phát. Phải thông báo cho bệnh nhân rằng điểm tiêm steroid có thể giảm sắc tố trong 6 tháng hoặc hơn.

Băng ép và thuốc dán silicone gel thường là những liệu pháp phụ trợ quan trọng. Đối với một chỗ hậu phẫu sẹo lồi dái tai, người ta có sẵn loại băng ép dái tai có đệm silicon. Những loại băng ép này nên được dùng hai tuần sau khi cắt chỉ vì dùng sớm có thể làm nứt vết thương.

Trong những trường hợp vết sẹo đã cắt không thể khép lại được , bác sĩ có thể chèn vào bên dưới sẹo lồi chất bành trướng mô .S ự bành trướng mô dần dần cho phép có thể cắt và đóng sẹo lại, và không làm căng da.

Đối với những bệnh nhân bị sẹo lớn hoặc nhiều, không thể áp dụng thủ thuật cắt bỏ thì việc bào mòn sẹo cho ngang bằng với da bình thường xung quanh rồi bôi imiquimod kéo dài trong tám tuần đôi khi cũng thành công nhưng thường bị tăng sắc tố làm cho vết sẹo có màu không hợp với màu da xung quanh.

Phẫu thuật lạnh trị sẹo lồi

Thủ thuật làm đông lạnh sẹo lồi bằng nitrogen lỏng làm hư hoại tế bào và các mao mạch. Sự thiếu oxy làm mô bị họai tử , bị tróc ra và xẹp xuống. Nếu thời gian làm tan mảng sẹo lồi đã được đông lạnh lớn hơn 25 giây sẽ dẫn đến hiện tượng giảm sắc tố thứ phát do tế bào melanin bị hủy hoại, nhất làở những người có da thuộc nhóm 4-6 theo phân loại của Fizpatrick.Việc thực hiện hai chu kỳ làm tan mảng sẹo đã được đóng băng, mỗi chu kỳ kéo dài 15-20 giây, trong 8-10 lần, , mỗi lần cách nhau 3 tuần, thường làm xẹp sẹo hoàn toàn ở hơn một nửa số bệnh nhân được điều trị bằng phẫu thuật lạnh. Nếu kết hợp với chích IL steroid trong khi phẫu thuật lạnh thì tỉ lệ bệnh nhân có đáp ứng với điều trị là 84%. Nhiều bệnh nhân không trở lại tái khám sau phẫu thuật do đau sau mổ và vết thương chậm lành. Hiện tượng mất sắc tố thường kéo dài nhiều năm.

Xạ trị

Tia phóng xạ được dùng như một đơn liệu pháp hoặc kết hợp với phẫu thuật để dự phòng tái phát sẹo lồi sau khi cắt bỏ. Khi được dùng như đơn liệu pháp, tia phóng xạ thường không hiệu quả lắm (tỉ lệ tái phát 5-100%) trừ khi được dùng với liều cao, tuy nhiên, điều này có thể gây nên hiện tượng carcinom tế bào gai của da tại điểm điều trị 15-30 năm sau trị liệu. Một trường hợp carcinom phần tủy tuyến giáp đã được mô tả ở một bé trai 11 tuổi tám năm sau khi cắt sẹo lồi ở cầm và chiếu xạ phẫu thuật.Việc điều trị xạ trị như một đơn liệu pháp cũng đạt được hiệu quả trong việc làm giảm ngứa, giảm giảm đau và cảm giác căng của sẹo lồi.

Chiếu xạ sẽ hiệu quả hơn nếu được áp dụng sau hai tuần đầu sau khi cắt bỏ sẹo(là thời gian mà các nguyên bào sợi đang phát triển). Liều chiếu xạ thường dùng là 300 rads (5Gy) bốn lần/ngày x bốn đến năm ngày hoặc 500 rads (5Gy) x bốn lần/ngày x ba ngày bắt đầu từ ngày phẫu thuật. Không nên điều trị cho trẻ em bằng chiếu xạ, hoặc nếu đó là lựa chọn điều trị duy nhất khả thi, thì phải che chắn các hành xương để tránh làm chậm sự phát triển xương.

Kết hợp chiếu xạ trước và sau mổ cũng không hiệu quả gì hơn chiếu xạ sau mổ .Phương pháp chiếu xạ khe hở bằng Irridium 192 sau khi cắt bỏ sẹo có tỷ lệ tái phát 21% ở 783 bệnh nhân sẹo lồi.

Do sự phân phối lượng phóng xạ trong xạ trị từng đợt ngắn đến đúng mục tiêu điều trị hơn phát xạ tia từ bên ngoài nên phương pháp xạ trị từng đợt ngắn liều cao được dùng để điều trị sẹo lồi sau khi cắt sẹo. Xạ trị từng đợt ngắn liều cao được dùng với liều 1200 Gy, chiếu làm bốn đợt trong 24 giờ đầu tiên sau phẫu thuật,tỉ lệ tái phát là 4,7%.(ứng với tám bệnh nhân , trong đó có 5/147 bệnh nhân (3,4%) được cắt bỏ sẹo lồi rồi dùng điều trị từng đợt ngắn liều cao và 3/22 bệnh nhân được điều trị bằng điều trị từng đợt ngắn liều cao đơn thuần). 88-94% bệnh nhân được điều trị bằng phẫu thuật phối hợp với điều trị từng đợt ngắn liều cao đạt kết quả thẩm mỹ tốt hoặc rất tốt . Tất cả các bệnh nhân đều có đáp ứng với điều trị từng đợt ngắn liều cao : giảm ngứa,bớt đỏ da, hoặc giảm cảm giác bỏng. Như vậy,xạ trị từng đợt ngắn liều cao kết hợp với cắt bỏ sẹo dường như đem lại sự an toàn và hiệu quả trong điều trị sẹo lồi và dự phòng tái phát.

Những liệu pháp vật lý

Băng ép

Băng ép gradient (Jobst) là một phương tiện hỗ trợ điều trị sẹo lồi sau mổ để phòng tránh tái phát . Phương pháp này còn được dùng để điều trị sẹo lồi sau khi bôi một loại steroid mạnh hoặc dùng băng keo flurandrenolide. Phương pháp dùng băng keo flurandrenolide giúp làm giảm kích thước và độ dày của sẹo lồi bằng cách làm giảm các tế bào bón tại nơi tổn thương (lọai tế bào này thường tăng số lượng trong sẹo lồi) và làm giảm phóng thích histamin (chất này cũng thường tăng trong sẹo lồi). Băng ép làm giảm alpha-macroglobulin, chất ức chế phân cắt collagenase của collagen.Một số cơ chế tác dụng khác của điều trị bằng băng ép là : làm giảm hydrat hóa sẹo, dẫn đến sự làm bền vững tế bào bón và tân sinh mạch cũng như sản xuất khuôn nội bào, hoặc sự thiếu oxy đáng kể dẫn đến thoái hóa nguyên bào sợi và collagen.
Một số phương pháp băng ép thường được dùng trong điều trị sẹo lồi là băng ace, băng thun, băng nén (Coban), băng dán tai, băng có ống hỗ trợ. Vì băng ép là một liệu pháp lâu dài, bệnh nhân thường không tuân thủ điều trị tốt do thời gian trị liệu kéo dài .

Cột thắt

Cột thắt sẹo có thể được dùng cho những sẹo lồi có cuống ở những vị trí không thể cắt được hoặc bệnh nhân không cho cắt. Một loại chỉ khâu không hấp thụ 4-0 được cột chặt quanh đáy sẹo và được thay chỉ mỗi tuần. Những cọng chỉ này ngày càng ăn sâu vào gốc sẹo, làm cho gốc sẹo bị rơi ra. Một số trường hợp cần dùng thêm thuốc giảm đau (Acetominophen) vài ngày sau khi thắt. Vải băng ép chỉ tồn tại trong vài tháng, vì thể, để đạt hiệu quả tối đa, phải thay băng trước khi băng bị rách.

Laser

Việc sử dụng laser để điều trị sẹo lồi có kết quả không nhất quán. Laser argon được dùng đầu tiên để điều trị sẹo lồi . Phương pháp này có vẻ thành công đối với những sẹo lồi mới, đang sinh mạch; tuy nhiên những nghiên cứu mới đây không chứng minh bất kỳ sự cải thiện nào của sẹo lồi khi được điều trị bằng laser argon ngoại trừ sự giảm ngứa và giảm các triệu chứng khác trong vài tháng.

Laser carbon dioxide, khi được dùng như đơn liệu pháp, có tỉ lệ tái phát 40-90%. Ngay cả khi được kết hợp với IL corticosteroidssau mổ , phương pháp này vẫn còn có tỉ lệ tái phát khá cao. Công dụng chủ yếu của laser carbon dioxide là làm dẹp sẹo lồi lớn để chúng có thể được điều trị bằng những biện pháp khác.
Laser neodymium; yttrium-aluminum-arnet (Nd: YAG) 1064-nm dường như có ảnh hưởng đến chuyển hóa collagen. Laser này ức chế một cách chọn lọc không ảnh hưởng đến các nguyên bào sợi hoặc sự sao chép DNA. Một khảo sát trong 3 năm ở hai trong số nhiều bệnh nhân cho thấy laser này làm mềm sẹo, giảm kích thước, làm màu da bình thường. Nhưng do kích thước mẫu chọn để khảo sát qúa nhỏ, nên những kết quả trên không thể được loại suy cho một số lượng bệnh nhân lớn hơn. Một nghiên cứu khác cho thấy có hiện tượng cải thiện sẹo lồi ở 16/17 bệnh nhân được điều trị bằng laser NdLYAG nhưng không thấy bàn đến việc theo dõi bệnh nhân.

Laser sung màu bước sóng 585-nm đã được dùng một cách thành công để điều tri seo do cắt xương ức (25). Khảo sát cho thấy chiều cao của sẹo có giảm đáng kể, triệu chứng ngứa và ban đỏ cũng giảm rõ rệt ở hầu hết bệnh nhân và những kết quả trên kéo dài trong ít nhất sáu tháng. Phối hợp tiêm triamcinolon trong tổn thương với laser sung màu làm tăng hiệu quả điều trị sẹo lồi.

Thuốc dán gel Silicon

Bạn có thể dùng tấm dán silicon của scarheal 

 

 

Scar Fx Silicone trị liệu sẹo là một sản phẩm y tế có thể giúp cải thiện sự xuất hiện các vết sẹo mới của bạn cũng như là một phương pháp điều trị sẹo hiệu quả trên những vết sẹo cũ.  Tấm dán Scar FX có hiệu quả trên những vết sẹo nghiêm trọng nhất trong đó bao gồm những vết sẹo phì đại và sẹo lồi, sẹo bỏng. Ngoài ra, nó hoạt động tốt trên các vết sẹo do bỏng hoặc những vết sẹo phẫu thuật bất kể tuổi sẹo.Điều trị sẹo vết sẹo bằng Scar Fx là cách điều trị tốt nhất mà không cần phẫu thuật, phương pháp tiếp cận chi phí thấp để làm cho các vết sẹo của bạn mềm mại và mịn màng. Trong khi trị liệu sẹo Scar Fx trung hòa màu sắc của vết sẹo, nó hoạt động để làm phẳng các vết sẹo lớn lên. Nó là dễ dàng sử dụng và không có tác dụng phụ. Trị liệu sẹo Scar Fx mềm, dễ uốn, tấm silicone xây dựng đường nét một cách dễ dàng để phù hợp  bất kỳ phần nào của cơ thể của bạn.

 
Nó được áp dụng hàng ngày trên vết sẹo của bạn. Fx Silicone trị liệu là phương pháp điều trị sẹo rẻ tiền nhất. Một mảnh của sẹo Fx Silicone trị liệu kéo dài tuổi thọ của liệu pháp điều trị sẹo của bạn.
 
Tấm vết sẹo Fx Silicone cho điều trị các vết sẹo và vết bỏng: Silicone tấm bảng với chất kết dính được sử dụng để điều trị các vết sẹo, bỏng, trẻ hóa da, sẹo lồi, sẹo lồi, sẹo phẫu thuật, vết sẹo mụn trứng cá. Vết sẹo Fx Silicone trị liệu sẹo là một sản phẩm y tế có thể giúp cải thiện sự xuất hiện các vết sẹo mới của bạn cũng như hiệu quả trên những vết sẹo cũ.

Những liệu pháp trị sẹo lồi tiềm năng mới:

1. Tia UVA bước sóng dài (340-400nm; UVAl) có thể giúp dự phòng tái phát sẹo lồi do có khả năng làm giảm các tế bào bón.
2. Quercetin, một flavonol, có tác dụng ức chế sự phát triển và co thắt các nguyên bào sợi quá thừa trong sẹo.
3. Prostaglandin E2 (Dinoprostone) phục hồi sự sửa chữa vết thương bình thường.
4. Chất tẩy màu mạnh( vì sẹo lồi không có ở bệnh nhân bạch tạng và thoái triển khi da trên sẹo lồi trở nên trắng ra).
5. Chất ức chế tế bào bón mạnh: những tế bào bón không những tăng trong sẹo lồi mà còn có quan hệ gần với các nguyên bào sợi ở ngoài bìa bền vững và bị viêm của sẹo lồi. Vùng thoái triển của sẹo lồi không có liên quan đến nguyên bào sợi – tế bào bón.
6. Liệu pháp gene.

Sẹo lồi, một tổn thương lành tính về mặt nội khoa, nhưng thường ác tính về mặt tâm lý và xã hội,là những tổn thương thứ phát từ một đáp ứng mô liên kết bất thường ở những người có khuynh hướng tạo sẹo lồi . Seo loi đặt ra một thách thức lớn cho bác sĩ điều trị vì tỉ lệ tái phát cao và thường không đáp ứng với điều trị. Mặc dù tiêu chuẩn vàng hiện nay là cắt bỏ sẹo rồi tiêm IL steroid hoặc dùng những liệu pháp phụ trợ khác, nhưng rất nhiều những chọn lựa điều trị đã chứng minh cho thấy rằng không có một liệu pháp duy nhất nào đạt hiệu quả 100%. Vì vậy y học cần phải nghiên cứu tiếp về điều tri seo loi.

Bài viết liên quan: Tổng quan về trị sẹo lồi